Zwijndrecht is van oorsprong een tuindersdorp, tussen de steden Dordrecht en Rotterdam. In de zeventiende eeuw werd Zwijndrecht, vanwege de vruchtbare grond, namelijk gezien als de moestuin van deze steden. Niet veel later had Zwijndrecht één van de grootste veilingen langs de spoorlijn. De gunstige ligging van Zwijndrecht, met een enorme afzetmarkt in de directe omgeving, was (en is nog steeds) van grote betekenis voor de handel.

'Zwijndrecht’ is een samenvoeging van twee West-Frankische woorden: zwin en drecht. ‘Zwin’ betekent getijde-geul en ‘drecht’ kan worden vertaald met oversteekplaats, overvaart of veer. ‘Zwijndrecht’ betekent dus een getijde-geul, waar kan worden overgestoken. Deze verklaring doet vermoeden, dat Zwijndrecht aan Dordrecht vastzat en alleen bij hoog water daarvan was gescheiden. Deze situatie zou hebben bestaan tot aan de Elisabethvloed in 1421.

Cultuurhistorische schets Zwijndrecht

Zowel Zwijndrecht als Heerjansdam zijn oorspronkelijk dijkdorpen, ontstaan na de herdijking van de Zwijndrechtse Waard in 1331-'37. Graaf Willem de Goede van Holland-Henegouwen en Hendrik van Brederode bepaalden dat iedereen die meer dan 1/16 aandeel van de kosten van de nieuwe waard voor zijn rekening zou nemen, de titel Ambachtsheer van een gedeelte van de waard zou krijgen. Hierop besloot een achttal personen de bedijking te financieren. Zij kregen daarop allen 1/8 deel van de waard in leen. Deze 8 personen waren: Heer Schobbelant van Zevenbergen, die het gebied rond het huidige Zwijndrecht verkreeg; N. van de Lindt, naar wie de Groote en Kleine Lindt zijn genoemd; Heer Oudeland, naar wie Heeroudelands Ambacht is genoemd; Jan van Roozendaal, die Heerjansdam verkreeg; Daniel en Arnold van Kijfhoek; Claes van Meerdervoort; Adriaan van Sandelingen, die Sandelingen Ambacht verkreeg en tenslotte Zeger van Kijfhoek, wiens zoon Hendrik Ido ambachtsheer werd. Heerjansdam is vernoemd naar de eigenaar van de ambachtsheerlijkheid in 1368, heer Jan van Rosendael en naar een uit 1332 stammende dam met sluis in de Waal. Na de Tweede Wereldoorlog is Heerjansdam aan de oostzijde uitgebreid.

Zwijndrecht werd ook 't Feer genoemd vanwege de hier vanaf 1332 varende veerpont naar Dordrecht. De ponthaven lag bij het Veerplein. Daar en langs de aansluitende Langeweg (later: deels Rotterdamseweg) ontstond een kleine dorpskern.

In de 17e eeuw was Zwijndrecht vooral een tuindersdorp, door de vruchtbare grond de moestuin van Dordrecht en Rotterdam. Later had Zwijndrecht één van de grootste veilingen. Deze bevond zich direct langs de spoorlijn.

Langs de Oude Maas vestigde zich nijverheid. Vanaf de 16de eeuw eerst zoutziederijen. Halverwege de 19e eeuw kwamen enkele industriebedrijven naar Zwijndrecht, waaronder een glasfabriek, een bierbrouwerij en een chocoladefabriek. Er waren in die tijd drie scheepstimmerwerven.

Eind 19e eeuw kwamen er, vooral door de goede bereikbaarheid over water, grotere industrieën naar Zwijndrecht, zoals onder andere een rijstpellerij Euryza, een flessenfabriek en een aantal chemische fabrieken, waaronder Van de Bergh en Jurgens (het tegenwoordige Unimills).

In de gemeente Zwijndrecht zijn de vroegere dorpen Meerdervoort (1855), Heer Oudelands Ambacht (1857), Groote Lindt (1881) en Kijfhoek (1857) opgegaan. In oktober 2002 kwam daar ook Heerjansdam bij. Ten zuiden van het dorp bouwde men in 1866-'72 een draaibrug ten behoeve van de spoorlijn Rotterdam-Dordrecht (verwoest 1944) en parallel daaraan een verkeersbrug (1937-'39). Tussen de dorpskern en de spoorlijn kwam bebouwing tot stand volgens een uitbreidingsplan uit 1928-'29 van architect-stedenbouwkundige Pieter Verhagen (architectenbureau Granpré Molière, Verhagen & Kok). Dit uitbreidingsplan had tevens als doel om de verschillende dorpen waaruit de gemeente nu bestond tot één samenhangend geheel te maken. In tegenstelling tot Heerjansdam is veel van de historische bebouwing van Zwijndrecht verloren gegaan, onder andere door een saneringsplan uit 1946, de dijkverzwaring na de watersnoodramp van 1953 en de aanleg van de Drechttunnel aan het begin van de jaren ’70.

Landschappelijke structuren in het buitengebied tussen Zwijndrecht en Heerjansdam zijn doorsneden door grote infrastructurele werken zoals de spoorweg in 1865, de A16, het spooremplacement Kijfhoek en de HSL en de Betuweroute.

Meer informatie vind je hier